غربالگری سرطان تخمدان بدین صورت است که از روشها و فرایندهایی استفاده میشود تا در زنان علائم و نشانههای محتمل سرطان تخمدان را شناسایی کند. سرطان تخمدان بهعنوان یکی از بیماریهای خطرناک در زنان، به دلیل عدم وجود علائم خاص و قابل تشخیص در مراحل اولیه، معمولاً با تأخیر تشخیص داده میشود.
غربالگری سرطان تخمدان برای تشخیص زودهنگام بیماری و کاهش میزان مرگ و میر از سرطان تخمدان بسیار مهم است. این مرحله اولیه در تشخیص سرطان تخمدان معمولاً شامل مجموعهای از روشها و آزمونهایی است که بهطور معمول شامل معاینات جسمانی، آزمایش خون، آندوسکوپی و سونوگرافی میشود. اهداف اصلی غربالگری سرطان تخمدان شامل شناسایی زودهنگام بیماران با خطر سرطان تخمدان، کاهش میزان مرگ و میر به دلیل سرطان تخمدان، بهبود نتایج درمان و کاهش میزان تعداد عملهای جراحی ناحیه پرینه و تعیین فاکتورهای خطر برای سرطان تخمدان است.
معایب و مزایای غربالگری سرطان تخمدان
غربالگری سرطان تخمدان، همانند هر روش پزشکی دیگری، مزایا و معایب خاص خود را دارد. در زیر به برخی از مزایا و معایب غربالگری سرطان تخمدان اشاره میکنم:
مزایا:
۱. تشخیص زودهنگام: یکی از بزرگترین مزایای غربالگری سرطان تخمدان، تشخیص زودهنگام سرطان برای درمان سرطان تخمدان است. با استفاده از آزمونهای غربالگری، ممکن است تغییرات قابل توجهی در بافت تخمدان که ممکن است نشانه سرطان باشد، شناسایی شود. این امر بهبود چشمگیر در نتایج درمان و افزایش شانس بقاء بیماران را فراهم میکند.
۲. کاهش مرگ و میر: غربالگری سرطان تخمدان منجر به کاهش میزان مرگ و میر از سرطان تخمدان میشود. با قبول آزمونهای غربالگری و تشخیص سریع، بیماران میتوانند در مراحل اولیه بیماری که قابل درمان است، شناسایی شوند.
۳. آسان و نسبتاً غیرتهاجمی: برخی از روشهای غربالگری سرطان تخمدان، مانند سونوگرافی، آزمون خون و آزمونهای جسمانی، روشهای آسان و نسبتاً غیرتهاجمی هستند. این به معنای عدم نیاز به جراحی یا فرآیندهای پیچیده دیگر است.
معایب:
۱. نتایج غیردقیق: ممکن است در غربالگری سرطان تخمدان نتایج غیردقیق حاصل شود. آزمونهای غربالگری میتوانند نتایج مثبت یا منفی نادرستی داشته باشند، که ممکن است منجر به مراجعات و آزمونهای تکمیلی نازایمانی شود.
۲. احتمال وضعیت کاذب: در برخی موارد، آزمونهای غربالگری ممکن است به وضعیت کاذب منجر شوند، به این معنی که یک آزمون اولیه نتیجه مثبت بدهد، اما سرطان واقعی وجود نداشته باشد. این موضوع میتواند نگرانی و استرس ناشی از تشخیص اشتباه را به همراه داشته باشد.
۳. هزینهبر بودن: برخی از آزمونهای غربالگری سرطان تخمدان، مانند سونوگرافی و آزمون خون، هزینهبر هستند. بسته به سیاستهای بیمه و نظام بهداشتی هر کشور، هزینههای غربالگری ممکن است بر عهده بیمار یا سیستم بهداشتی قرار گیرد.
۴. نیاز به آزمونهای تکمیلی: در صورتی که نتایج اولیه غیرقطعی باشند، بیماران ممکن است نیاز به آزمونهای تکمیلی داشته باشند تا وضعیت آنها روشن شود. این ممکن است منجر به ناراحتی و استرس بیشتر در بیماران شود.
۵. دخیل کردن زنان بدون خطر: در برخی موارد، غربالگری سرطان تخمدان ممکن است زنانی را که در معرض خطر کمتری قرار دارند، نیز دخیل کند. این ممکن است باعث ایجاد نگرانی زائد و افزایش تعداد آزمونهای تکمیلی نازایمانی شود.
آزمایش های غربالگری سرطان تخمدان
آزمایش های غربالگر سرطان تخمدان شامل چندین روش میباشند. این آزمایشات به منظور تشخیص و غربالگری اولیه برای تشخیص سرطان تخمدان صورت میگیرند. در ادامه، تعدادی از روشهای غربالگری سرطان تخمدان را شرح میدهم:
۱. آزمایش خون: در این آزمایش، سطح برخی از مارکرهای توموری مانند CA-125 در خون بررسی میشود. افزایش سطح CA-125 ممکن است نشان دهنده وجود سرطان تخمدان باشد. اما باید توجه داشت که افزایش سطح CA-125 ممکن است ناشی از عوامل دیگری نیز باشد و تشخیص سرطان تخمدان نیاز به آزمایشات تکمیلی دارد.
۲. سونوگرافی تخمدان: در این آزمایش، از طریق استفاده از امواج صوتی، تصاویر تخمدان ها بررسی میشوند. سونوگرافی تخمدان میتواند جمعیتهای غیرطبیعی مانند تومورها یا کیستها را شناسایی کند. این آزمایش به عنوان یک روش غربالگری اولیه در تشخیص سرطان تخمدان استفاده میشود.
۳. آزمایش تخمدان HE4: در این آزمایش، سطح پروتئین Human Epididymis Protein 4 (HE4) در خون بررسی میشود. افزایش سطح HE4 در خون ممکن است نشان دهنده وجود سرطان تخمدان باشد. همچنین، این آزمایش قابل استفاده در تمیزگری بیماران با سونوگرافی تخمدان نرمال است.
مهم است که بدانید هر یک از این آزمایشات نشاندهندههای نهایی نیستند و فقط به عنوان روشهای غربالگری اولیه استفاده میشوند. برای تأیید و تشخیص نهایی سرطان تخمدان، معمولاً نیاز به آزمایشات تکمیلی مانند آندوسکوپی و بیوپسی دارید. در صورتی که شک در مورد وجود سرطان تخمدان دارید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا روش مناسب برای شما تعیین شود.
تشخیص سرطان تخمدان با سونوگرافی لگن
سونوگرافی لگن یکی از روشهای تصویربرداری است که برای تشخیص سرطان تخمدان استفاده میشود. در سونوگرافی لگن، از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده میشود تا تصاویر دقیق از داخل لگن و اعضای آن ایجاد شود.
در مورد تشخیص سرطان تخمدان با سونوگرافی لگن، باید توجه داشت که این روش قادر به تشخیص مستقیم سرطان تخمدان نیست و تنها به عنوان یک ابزار غربالگری استفاده میشود. سونوگرافی لگن میتواند تغییرات مشکوکی مانند جمعیتهای غیرطبیعی، تومورها یا کیستها را در تخمدانها تشخیص دهد. با این حال، تشخیص نهایی سرطان تخمدان نیاز به آزمایشات تکمیلی دارد، مانند آندوسکوپی و بیوپسی.
اگر در سونوگرافی لگن تغییرات مشکوکی یافت شود، پزشک ممکن است روشهای تصویربرداری دیگر مانند ماموگرافی، MRI (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) یا CT اسکن را نیز در نظر بگیرد. همچنین، بسته به نتایج سونوگرافی و علائم بالینی، پزشک میتواند توصیه کند تا آزمایشات خون مربوط به مارکرهای توموری مانند CA-125 نیز صورت گیرد.
با این حال، برای تشخیص نهایی سرطان تخمدان و تعیین مراحل بیماری، اغلب نیاز به عمل جراحی است که باز کردن شکم (لاپاروسکوپی) یا برش بزرگ تحت شکمی (لاپاروتومی) را شامل میشود. در طی این جراحی، نمونهبرداری (بیوپسی) صورت میگیرد و نمونههای به دست آمده توسط پاتولوژیست بررسی میشوند تا تشخیص سرطان تأیید شود.
چه کسانی باید غربالگری سرطان تخمدان انجام دهند و بررسی شوند؟
غربالگری سرطان تخمدان برای بررسی و تشخیص زودهنگام این بیماری در افرادی که خطر ابتلا به سرطان تخمدان دارند، توصیه میشود. معیارهایی که میتوانند به عنوان فاکتورهای خطر مورد نظر باشند عبارتند از:
۱. سابقه خانوادگی: در صورتی که در خانواده شما موارد سابقه سرطان تخمدان (مادر، خواهر یا دختر) وجود دارد، خطر ابتلا به سرطان تخمدان در شما افزایش مییابد.
۲. سابقه شخصی: افرادی که در گذشته تاریخچه بیماریهایی مانند سرطان تخمدان، سرطان سینه، سرطان رحم یا سرویکس داشتهاند، در خطر بیشتری برای سرطان تخمدان قرار دارند.
۳. سن: ریسک سرطان تخمدان با سن بالاتر افزایش مییابد. اغلب سرطانهای تخمدان در زنان بالغ سن بیشتر از ۴۰ سال تشخیص داده میشوند.
۴. عدم بارداری: زنانی که تاکنون باردار نشدهاند (nulliparous) یا سن بارداری اولین بار آنها بالاتر از ۳۰ سال است، خطر ابتلا به سرطان تخمدان بیشتری دارند.
۵. تومورهای تخمدان قبلی: افرادی که قبلاً تومور تخمدان داشتهاند، در خطر بیشتری برای بازگشت یا تشکیل تومور جدید هستند.
اگر شما یکی از این فاکتورها را دارید، پزشک شما ممکن است توصیه کند که غربالگری سرطان تخمدان را انجام دهید. در صورتی که شما علائم نامعمولی مانند درد شکم، تغییرات در سیکل قاعدگی، تورم شکم و تغییرات در وزن تجربه میکنید، همچنین باید به پزشک خود مراجعه کنید تا ارزیابی دقیق تری صورت گیرد.